Onderstaand stuk staat op www.nu.nl
Het aantal incidenten met ‘risicohonden’ lijkt toe te nemen. Maar een heldere oplossing voor de aanpak van agressieve dieren is niet voorhanden.
Redactie: misschien beginnen met ‘risicohonden’ te vervangen door ‘risicobazen’?
Echt representatieve Nederlandse cijfers ontbreken en het onderwerp leidt doorlopend tot emotionele reacties van voor- en tegenstanders.
Het aantal incidenten met ‘risicohonden’ lijkt de afgelopen tijd te zijn gestegen. In Leeuwarden schoot een agent in januari een hond dood die meerdere mensen aanviel, in het Brabantse Wernhout schoot een vrouw diezelfde maand twee honden dood die haar man belaagden.
De gemeente Den Haag hield een paar jaar de cijfers bij en constateerde een toename van meer dan 200 procent in 2015. Er werd in de hofstad 400 keer aangifte gedaan van geweldsincidenten met honden, tegenover 180 drie jaar eerder. Ook de ernst van der verwondingen neemt toe; Den Haag werkt aan een actieplan om het aantal aanvallen terug te dringen.
Behalve mensen vallen agressieve honden ook soortgenoten aan; zo zijn volgens RTV Noord al meerdere honden in Winschoten de laatste weken het slachtoffer geworden van een boze pitbull.
De toename van dit soort berichten in de media heeft het heikele onderwerp weer op de politieke agenda gezet, nadat het onderwerp sinds 2008 in een soort politie vacuüm heeft gezeten.
Verboden lijst
Tussen 1993 en 2008 konden ‘pitbullachtige dieren’ puur op basis van hun uiterlijk worden opgepakt en/of afgemaakt. Ook het fokken van deze terriërs werd verboden en oudere exemplaren moesten worden gecastreerd en gemuilkorfd. De overheid riep deze Regeling Agressieve Dieren (RAD) in het leven na drie schrijnende incidenten waarbij pitbullterriërs jonge kinderen hadden doodgebeten.
Maar de regeling was niet effectief, oordeelde een evaluatiecommissie. Het aantal incidenten waarbij mensen door honden werden gebeten, liep volgens de commissie nauwelijks terug. Pitbullachtigen zouden wel vaker bij bijtincidenten betrokken zijn dan andere honden, maar het ging niet om zoveel incidenten dat dat het doden van de honden zou rechtvaardigen.
Bovendien bleken de aanvallen ook te worden gedaan door rassen die niet op de verboden lijst stonden en zelfs een vriendelijk imago hadden, zoals de labrador.
Emotionele argumenten
Sindsdien heerst er vooral onduidelijkheid over vechthonden. Een door de media gesignaleerde toename van het aantal incidenten heeft het onderwerp weer op de politieke agenda gezet.
De regering heeft haar dierendenktank, de Raad voor de Dierenaangelegenheden, opdracht gegeven een advies te formuleren; dit wordt naar verwachting de komende maand gepresenteerd. Maar de vraag is of het onderwerp na de Tweede Kamerverkiezingen op de prioriteitenlijst van het nieuwe kabinet belandt.
Het is een lastig onderwerp, erkent de Nederlandse Vereniging van Gedragstherapeuten voor Honden (NVGH). “Het onderwerp is veel te complex om een eenduidig antwoord te geven op alle vragen die worden gesteld”, legt voorzitter Anouk van Daelen uit.
“Nuancering is in deze essentieel om een constructieve discussie te kunnen voeren.” Juist die nuancering ontbreekt in het publieke debat over vechthonden, erkennen meerdere betrokkenen. Zowel slachtoffers als hondenbezitters voeren vooral emotionele argumenten aan als het gaat om een verbod op het houden of fokken van ‘risicohonden’.
“Ieder moment dat we wachten, kan er weer een kind worden aangevallen en doodgebeten”
Iaira Boissevain, dierenrechten
Onveilig gevoel
Bovendien ontbreken er echte harde Nederlandse cijfers, al lijkt er op basis van verhalen in de media en signalen van chirurgen in ziekenhuizen zeker sprake van een toename. “Er vallen onaanvaardbaar veel slachtoffers”, vindt advocaat Iaira Boissevain, die gespecialiseerd is in dierenrecht.
Zij stelt dat het jaarlijks gaat om honderden serieuze incidenten en dat er een verbod zou moeten komen op het houden en fokken van gevaarlijke honden. “Ieder moment dat we daarmee wachten, kan er weer een kind worden aangevallen en doodgebeten. Ik krijg heel veel mails van mensen die zich om die reden niet veilig meer voelen op straat.”
Veel grote partijen in de Tweede Kamer als PvdA, CDA en PVV zijn vóór een verbod op de fok en verkoop van ‘risicohonden’. Maar toch zijn fokken, bezitten en verhandelen op dit moment niet strafbaar. Agressieve honden kunnen wel strafrechtelijk worden aangepakt, maar dit gebeurt maar zelden. “Slachtoffers worden aan de lopende band weggestuurd met argumenten als ‘u kunt pas bij de derde doodgebeten hond aangiften doen”, stelt advocaat Boissevain op basis van haar ervaringen.
Hondengevechten
Agenten grijpen overigens wel in als zij op heterdaad getuige zijn van illegale gevechten waar dit type hond vaak voor wordt gebruikt. Maar dit blijkt in de praktijk gemakkelijker gezegd dan gedaan.
“We weten dat ze in Nederland plaatsvinden”, aldus Kamerlid Esther Ouwehand de Partij voor de Dieren. “Al is onduidelijk op welke schaal; slechts zeer zelden kan de politie daders betrappen.” In Soest en Amersfoort werd dit najaar één van de schaarse recente successen geoogst in een onderzoek tegen het organiseren van hondengevechten.
“Er zijn soms grote sommen geld mee gemoeid”, stelt de parlementariër. “Het slijpen van tanden, het gebruik van steroïden, urenlange training, het hoort allemaal bij de voorbereidingen voor die gevechten. De honden worden voor een gevecht flink opgefokt zodat er zoveel mogelijk agressie is.”
‘Vecht-gen’
Ook is onduidelijk hoeveel exemplaren van de pakweg 2 miljoen honden die Nederland telt exact aan de definitie ‘vechthond’ voldoen – ruwe schattingen stellen dat het om tussen de 10 en 20 procent zou gaan. Er is wel een lijst opgesteld met risicohonden, zoals de Staffordshire en de Pitbull-achtigen.
Maar volgens veel experts is deze lijst compleet noch betrouwbaar. “Het gaat hier om een groep honden die oorspronkelijk voor gevechten worden gebruikt”, stelt directeur Ineke van Herwijnen van de Koninklijke Hondenbescherming. “Deze honden kan je herkennen aan bepaalde uiterlijke kenmerken: een brede kaak, veel spierkracht.”
Mede door het intensief doorfokken binnen andere hondenrassen, kan het zogenoemde ‘vecht-gen’ echter ook bij andere zachtaardiger soorten voorkomen. “Het is niet zwart/wit en er is geen sluitende definitie voor dé vechthond”, beaamt voorzitter Van Daelen van therapeutenorganisatie NVGH.
“Bovendien is ook binnen elk ras geen hond hetzelfde. Ze kunnen er hetzelfde uitzien, maar een totaal andere achtergrond hebben.” Zij stelt dat iedere hond agressie kan gaan vertonen. “Een labrador kan ook iemand ernstig verwonden, net zo zeer als een Staffordshire ook een fijne gezinshond kan zijn. Honden hebben het allemaal in zekere mate in zich, net als wij mensen. De mate verschilt echter per ras en individu. Er kan zeker sprake zijn van een leereffect: een hond kan steeds vaker en sneller agressief worden als de eigenaar dit niet goed begeleid of het juist stimuleert.”
Geen stamboom
De vicevoorzitter van de American Staffordshire Terrier Club Holland, Roelof Nuberg, zegt te betreuren dat de Staffordshire en Staffordshire Bull terriërs nog steeds in verband worden gebracht met bijtgevaar. Volgens Nuberg hadden de honden die bij de genoemde bijtincidenten waren betrokken geen stamboom.
Fokkers die zijn aangesloten bij zijn vereniging voorkomen juist incidenten door zorgvuldig te fokken, de honden goed te socialiseren en potentiële kopers te controleren en te motiveren trainingen te volgen met hun hond, aldus Nuberg. “Ons ras was van RAD en het bijbehorende fok- en houdverbod uitgesloten, vanwege die maatregelen.”
Tamara Gouma, secretaris van Pitbull Club Nederland sluit zich aan bij de opmerkingen van Nuberg. Zij benadrukt dat de kans dat officieel geregistreerde pitbulls bij bijtincidenten betrokken raken “nihil” is.
“King Charles Spaniels hebben nu zulke kleine schedels dat hun hersenen er niet meer inpassen waardoor ze hun hele leven helse pijn lijden”
Esther Ouwehand, Partij voor de Dieren
Helse pijn
De genetische manipulatie van fokhonden vormde ook een probleem bij het oude verbod, omdat met kleine aanpassingen bepaalde risicorassen niet meer aan de definitie van de overheid voldeden. Ook de dieren zelf lijden soms ondraaglijk door dit doorfokken. “Zo hebben King Charles Spaniels nu zulke kleine schedels dat hun hersenen er niet meer inpassen waardoor ze hun hele leven helse pijn lijden”, noemt Ouwehand van de Partij voor de Dieren als voorbeeld. “Als het aan ons ligt, moeten gezondheid, sociaal gedrag en welzijn de wettelijke criteria worden.”
De Koninklijke Hondenbescherming pleit er daarnaast voor een DNA-databank voor honden aan te leggen. “Op die manier kunnen we beter zicht krijgen op de vechtgenen en via welke foklijnen die worden doorgegeven”, legt voorzitter Ineke van Herwijnen uit. Een database zou meer informatie geven dan de registratie op een microchip die veel honden nu al met zich mee dragen. “Chippen, dus het identificeren en registreren van een hond, is verplicht voor puppy’s geboren na 1 april 2013. Maar het gebeurt niet altijd en de chip kan uit de huid worden gesneden.”
Sociale aspect
Een ander plan van de Hondenbescherming, is het houden van risicohonden onder voorwaarden. “Het sociale aspect van de problemen met deze honden wordt in Nederland enorm onderbelicht”, stelt Van Herwijnen. “Het probleem zit hem echt niet alleen in de honden, maar ook in de houders.”
Wetenschappelijk onderzoek bevestigt dat risicohonden worden gehouden door een bepaald type mens dat vooral status wil ontlenen aan het bezit van bijvoorbeeld een pitbullachtige hond. “Wij denken dat het een goed idee is om bijvoorbeeld mensen met een strafblad geen vechthonden te laten aanschaffen. Of om hondeneigenaren van tevoren te verplichten eerst een cursus te laten volgen.”
Gecriminaliseerd
Deze methode, die zich onder meer in delen van Duitsland heeft bewezen, lijkt door meer betrokkenen in deze discussie te worden toegejuicht. De Partij voor de Dieren benadrukt dat een bepaald ras niet per definitie agressief is en stelt dat de honden worden “gecriminaliseerd”, terwijl de schuld duidelijk bij de fokkers en de baasjes ligt. De partij pleit er zelfs voor een verbod in te voeren op de verkoop van honden op Marktplaats om impulsaankopen door roekeloze hondeneigenaars tegen te gaan.
Redactie: En wat te doen met al organisaties die zonder enige controle honden importeren en ze bij willekeurig wat voor gezin plaatsen. Daarbij gebruik makend van algemene voorwaarden die ze alleen maar ten doel hebben hun eigen financiële belang in plaats van de hond te beschermen.
Ook advocaat Boissevain wijst er met klem op dat er een breed draagvlak in de samenleving is om agressieve honden aan te pakken. “Het gaat hier om een onmiskenbaar gevaar voor de samenleving”, vat ze het probleem samen. “Het valt voor mij in dezelfde categorie als drinken en rijden – ook die regels worden door niemand in twijfel getrokken omdat iedereen het risico snapt. En ook in die gevallen stel je anderen aan een dodelijk risico bloot.”